مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220220سرسخن23250948FAJournal Article20220308https://es.tesrc.ac.ir/article_250948_7e4136d179b55b09c3059e7204b486e8.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220602راهبردهای تولید اقلام اساسی در شرایط تحریم414250949FAعاطفه غلامیدانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایرانJournal Article19700101تولید اقلام اساسی و مورد نیاز مردم، ضرورتی است که باید در سیاستگذاریها مورد توجه قرار گیرد. در این میان، شرایط تحریمی نیز بر ضرورت تولید چنین کالاهایی میافزاید. در واقع، با وضع هرگونه تحریم و ایجاد محدودیت در تهیه اقلام مورد نیاز جامعه، اهمیت تولید داخل دوچندان میشود. بررسی تولید اقلام اساسی در این شرایط حاکی از کاهش تولیدات داخل است. همچنین، آمار و اطلاعات موجود مبیّن تحت تأثیر قرار گرفتن شدید واردات در شرایط تحریمی است که خود، تولید محصولات وابسته به واردات مواد اولیه را تحت تأثیر قرار داده است. ازاینرو ضروری است آسیبشناسی دقیقی از تولید اقلام اساسی در شرایط تحریمی صورت گیرد و با توجه به آن، راهکارهایی برای افزایش تولید داخل و حفظ امنیت غذایی و اقتصادی ارائه شود. بررسیهای صورتگرفته نشان میدهد که در شرایط تحریمی واردات، سرمایهگذاری داخلی و خارجی در بخشهای تولیدی کاهش مییابد و تهیه کالاهای واسطه و مواد اولیه با مشکل مواجه میشود که تولید اقلام اساسی را دشوار میسازد. بنابراین، راهکارهایی برای افزایش تولید اقلام اساسی در شرایط تحریمی ارائه شده است که عبارتاند از مبارزه با فساد و رانتجویی، ایجاد فضای ثبات، آرامش و شفافیت در اقتصاد و جلوگیری از بیثباتی در سیاستگذاری، تقویت صنایع تبدیلی برای تولید اقلام اساسی، اصلاح نظام بانکی و لزوم توجه به مدیریت واردات.https://es.tesrc.ac.ir/article_250949_cc125e4a01bfcd2dd4011df9470876c0.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220602راهبردهای تدوین بودجه؛ نگاه منطقهای یا نگاه ملی1530250951FAفرزانه نوبریداﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان، اﯾﺮانJournal Article19700101بودجه در کشور ما به فرصتی برای منظم ساختن و اولویتبندی کارکردها و نیازهای مقامات اجرایی ارشد بدل شده است. بر اساس اطلاعات بهدستآمده در این گزارش، هفت استان توسعهیافته بیش از 40 درصد اعتبارات بودجه را به خود اختصاص میدهند. بهرهمندی برخی استانها از اعتبارات بیشتر بهخاطر تمرکز شرکتهای دولتی، ساختار اداری، و از همه مهمتر، وجود رانتهای سیاسیـاقتصادی، سبب غفلت هرچه بیشتر از نگاه ملی بر بودجه و کاهش عدالت منطقهای شده است. گزارش پیش رو با هدف آسیبشناسی نگاه منطقهای و غفلت از نگاه ملی در سیستم بودجهریزی عمومی در کشور تهیه شده است. برای کاهش آسیبهای ناشی از نگاه منطقهای و غفلت از نگاه ملی بر بودجه، توجه به فرایند مشورتی، تأکید بر عدالت منطقهای، جلوگیری از ردیفمحوری، بهبود حکمرانی، نظارت بر وعدههای انتخاباتی، توجه ویژه به عدالت قومی و نسلی و حذف گرایشهای سیاسی بهعنوان راهکارهای پیشنهادی مطرح میشوند.https://es.tesrc.ac.ir/article_250951_cd089135af282a436eead6ce36dd27a1.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220602ملاحظات امنیت انرژی ناشی از کشف ذخایر جدید گازی در دریای مدیترانه3138250952FAمحمدحسین احدیداﻧﺸﺠﻮى دﮐﺘﺮى ﻋﻠﻮم اﻗﺘﺼﺎدى، دانشکده اقتصاد، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ، ﺗﻬﺮان، اﯾﺮانJournal Article19700101ترکیه سالانه تقریباً بین 40 تا 50 میلیارد دلار برای خرید و واردات انرژی مصرف میکند. کشف منبع گازی «توناـ1» در دریای سیاه توسط ترکیه و آغاز استخراج گاز که احتمالاً از اواخر سال 2023 عملیاتی خواهد شد، موجب تقویت موقعیت این کشور در معادلات منطقهای خواهد شد. ترکیه هماکنون سالانه حدود 12 میلیارد دلار گاز بهصورت طبیعی و الانجی (عمدتاً از روسیه، جمهوری آذربایجان، ایران، آمریکا، قطر و الجزایر) وارد میکند. در صورت تولید سالانه 10 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از میدان گازی ساکاریا، یکپنجم گاز مورد نیاز ترکیه در بیست سال آینده از این میدان تأمین خواهد شد. این در حالی است که هنگامی که خط لوله انتقال گاز طبیعی ایران به ترکیه منف جر شد، ترکیه به مدت سه ماه بدون هیچ وارداتی از ایران، با مشکل خاصی روبهرو نبود و امنیت انرژی این کشور مختل نشد. به نظر میرسد تنوعبخشی به منابع انرژی نقش مهمی در سیاست ملی انرژی ترکیه ایفا میکند و این سیاست در سالهای آینده نیز ادامه خواهد یافت. با توجه به اینکه قرارداد ۲۵ساله صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ (۱۴۰۵) به پایان میرسد، لزوم برنامهریزی برای مواجهه هوشمندانه با آن ضروری است. در این راستا، تنوعبخشی به بازارهای صادراتی گاز برای افزایش قدرت چانهزنی، توجه به نظم جدید بازار گاز و برنامهریزی برای تولید و صادرات الانجی و تغییر رویکرد کشور در زمینه مصرف گاز از سطح داخلی به سطح بینالمللی و کاهش ناترازی گازی کشور پیشنهاد میشود<strong>.</strong>https://es.tesrc.ac.ir/article_250952_2f1b0f8bd9d1cdc1cc22ca1061e406c4.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220602ضعف در ساختار و پراکندگی استقرار کارخانجات صنعت فولاد3956250953FAالهه رحیمدوستداﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد، داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و اﻗﺘﺼﺎد، واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ،ﺗﻬﺮان، اﯾﺮانJournal Article19700101با توجه به اهمیت صنعت فولاد در روند توسعهیافتگی کشورها و همچنین قدرت اشتغالزایی این صنعت در کشور، توسعه آن یکی از مهمترین برنامههای مهم اسناد بالادستی در روند روبهرشد کشور است. ازاینرو اهمیت چگونگی ساختار و نحوه احداث و پراکندگی جغرافیایی واحدهای مرتبط با حوزه فولاد دارای اهمیتی دوچندان است. این در حالی است که با دقت در نحوه استقرار واحدهای فولادی موجود، مشاهده میشود که احداث آنها از نظر جغرافیایی از قانون مشخصی پیروی نکرده است و اغلب بر پایه دید منطقهای ایجاد شدهاند؛ تا جایی که پراکندگی واحدهای فولادسازی و دوری و نزدیکی آنها به محل تأمین مواد اولیه، چالشی اساسی در این صنعت به شمار میآید. همچنین، یکی دیگر از عوامل بسیار پراهمیت در احداث و توسعه واحدهای فولادی در کشور، انطباق این واحدها با مقررات محیطزیستی و صیانت از آن است که متأسفانه رعایت آن در واحدهای موجود کمتر به چشم میخورد. بهعبارتدیگر، واحدهای فولادسازی موجود بر اساس نقشه آمایش سرزمینی در کشور ایجاد نشدهاند. ازاینرو برای تحقق رفع هرچه بهتر مشکلات ناشی از ضعف ساختار و پراکندگی در استقرار کارخانجات صنعت فولاد، برخی راهکارها ازجمله ممانعت از رویکرد منطقهای در احداث واحدهای فولادی، اولویت محدودیتهای زیستمحیطی و منابع طبیعی، توسعه تجارت خارجی در بخش صنعت فولاد، تکمیل زنجیره تولید محصولات فولادی، تهیه نقشه آمایش زنجیره تولید فولاد در کشور، حمایت از خلق ارزشافزوده در تولید محصولات فولادی بهجای خام فروشی و... پیشنهاد میشود.https://es.tesrc.ac.ir/article_250953_97308a74c99f360b2843cd1dfae6cdac.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220510بیثباتی سیاستها و تأثیر آن بر فعالیتهای تولیدی5768250954FAیاسر سلیمانیداﻧﺸﺠﻮى دﮐﺘﺮى آﯾﻨﺪه ﭘﮋوﻫﻰ، داﻧﺸﮑﺪه ﺻﻨﺎﯾﻊ، داﻧﺸﮕﺎه اﯾﻮاﻧﮑﻰ، ﺳﻤﻨﺎن، ﺗﻬﺮان، اﯾﺮانJournal Article19700101تولید موتور محرکه اقتصاد هر کشوری است. بنابراین، توجه به این بخش و تلاش در راستای پیشرفت و گسترش آن از ضروریات است. بخشهای تولیدی مانند بسیاری از بخشهای دیگر اقتصاد در معرض سیاستهای بیثبات و گاه متناقض قرار دارند. همین قضیه منجر به کاهش سرمایهگذاری در فعالیتهای تولید، افزایش ریسک و نااطمینانی در فضای کشور، کاهش رشد اقتصادی و... میشود و بر امنیت اقتصادی کشور با تحت تأثیر قرار دادن رفاه اجتماعی، وابستگی به دیگر کشورها، کاهش مزیت رقابتی تولیدات و... اثرگذار خواهد بود. بنابراین، برای حمایت از فعالیتهای تولید داخل و تلاش برای پیشرفت آن، تأثیر بیثباتی سیاستها بر بخشهای تولیدی بررسی و راهکارهای اعمال تمایز بین قانونگرایی و مقرراتگرایی، جلوگیری از دخالت مستقیم دولت، خودداری از تدوین قوانین و مقررات متراکم و حفظ ثبات و پایداری در قوانین و مقررات تدوینشده در راستای حفظ ثبات در سیاستها و گسترش فعالیتهای تولید داخل پیشنهاد میشود.https://es.tesrc.ac.ir/article_250954_09641ac0ebbb1f9ab4521430ef4c6552.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418891220220602تبعات امنیت اقتصادی روابط ترکیه با کشورهای قفقاز جنوبی6990250956FAزهرا مشفقداﻧﺸﺠﻮی دﻛﺘﺮای اﻗﺘﺼﺎد، دانشکده اقتصاد، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان، اﻳﺮانJournal Article19700101ترکیه با الگوی اولویتدهی راهبردی با محوریت جمهوریهای آذربایجان و گرجستان و تلاش برای عادیسازی روابط با ارمنستان با استفاده از جبر جغرافیایی حاکم بر رفتار خارجی آن، روابط خود را در حوزههای مختلف تجاری، نظامی و امنیتی، سرمایهگذاری و فرهنگی (در قالب قدرت نرم) در قفقاز جنوبی توسعه داده است. تجارتی به ارزش 6/5 میلیارد دلار با منطقه، سرمایهگذاری به ارزش حدود بالای 12 میلیارد دلار در جمهوری آذربایجان و رسیدن به رقم سرمایهگذاری سالانه حدود 200 میلیون دلار در گرجستان و البته تنزل به 24 میلیون دلار در سال 2021 به دلیل شرایط کرونایی، استفاده از اشتراکات زبانی، فرهنگی و اعطای بورس تحصیلی و درنهایت، فروش تجهیزات نظامی، مؤلفههای الگوی راهبردی ترکیه را بهصورت مصداقی در قفقاز جنوبی تشکیل میدهند. این در حالی است که الگوی برابرطلبی راهبردی ایران که کشورمان تا سال 2020 در پیش گرفته بود، به دلیل تعارض با الگوهای دوستی و دشمنی، ساخت اجتماعیـامنیتی و توزیع قدرت در منطقه، در مسیر عملیاتی شدن با چالشهای زیادی مواجه شد. پیشنهاد میشود ایران راهبردهایی مانند برنامهریزی برای بهرهبرداری از طرحهای خفته منطقهای مانند تراسیکا، تلاش برای گذار از برابرطلبی راهبردی به اولویتدهی راهبردی، تغییر نگاه امنیتی به جمهوری آذربایجان، تقویت و تعمیق همکاری در حوزههای امنیتی و نظامی و همکاری در حوزههای فرهنگی در قالب قدرت نرم را در راستای تقویت امنیت اقتصادی در پیش بگیرد.https://es.tesrc.ac.ir/article_250956_3fca9aa030fd21e8cc6731badb5e06f1.pdf