مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522سرسخن23252543FAJournal Article19700101https://es.tesrc.ac.ir/article_252543_dde929d96500979377c5ea6d9b0727eb.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522راهبردهای حمایت از تولید داخلی تجهیزات و قطعات کلیدی در صنعت نفت و گاز410252542FAالهه رحیمدوستدانشآموخته کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایرانJournal Article19700101در اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی و قانون حداکثر استفاده از توان داخلی و حمایت از کالای ایرانی، نقشهراه بومیسازی اقلام و تجهیزات راهبردی مورد نیاز برای تولید ایمن و پایدار، در کشور طراحی شده و در حال اجراست. با توجه به اهمیت نقش سازندگان داخلی بهعنوان یکی از حلقههای اساسی اثرگذار در زنجیره تأمین کالای نفت و لزوم استفاده از دانش، تجربه و توانمندی منابع داخلی در تحقق اهداف تعیینشده، حمایت از تولیدکنندگان داخلی تأمینکننده قطعات و تجهیزات اهمیت بالایی دارد. طرح حمایت از تولید 10 گروه کالایی صنعت نفت و گاز یکی از طرحهای مؤثر در همین راستاست. با وجود عملکرد نسبتاً مناسب در زمینه حمایت از تولیدکنندگان داخلی، چالشهای عدیدهای ازقبیل 1) فقدان مرجع واحد و تصمیمگیر برای راستیآزمایی و صدور مجوز تجهیزاتی، 2) موانع ناشی از قوانین گمرکی، 3) بیاعتمادی به سازندگان داخلی، 4) ضعف قانون مناقصات کشور، 5) فقدان استراتژی منسجم برای برنامهریزی، 6) فقدان تضامین دولتی در سطح بینالمللی و 7) استانداردسازی ناکافی تجهیزات و قطعات مانع از استفاده از ظرفیت حداکثری تولید داخل در صنعت کلیدی نفت و گاز شده است. در این راستا، راهکارهایی ازجمله 1) حمایت واقعی و پایدار از سازندگان داخلی تجهیزات و قطعات کلیدی، 2) رفع موانع قانونی مرتبط با گمرک و ترخیص مواد اولیه مورد نیاز تجهیزات صنعت نفت، 3) ایجاد نهاد صدور استانداردهای لازم برای ارزیابی تجهیزات و قطعات تولیدی و 4) تسهیل در امور گمرکی و گشایش اعتبارات اسنادی، پرداختها و تضامین، قابل اجراست.https://es.tesrc.ac.ir/article_252542_3e4d8c6f6f8900aef285cc39f6cb8be6.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522راهبردهای مدیریت مصرف گاز در صنایع عمده با تأکید بر صنایع فولاد و آهن کشور1118252545FAمحمدحسین احدیدانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، ﺗﻬﺮان، اﻳﺮانJournal Article19700101سهم در حال افزایش گاز طبیعی در سبد انرژی کشورمان و وابستگی بخشهای مختلف کشور به این حامل انرژی، توجه به مقوله مدیریت مصرف را بیشازپیش حائز اهمیت میکند. زنجیره فولاد یکی از بخشهای اصلی مصرفکننده گاز در عرصه صنعت شمرده میشود. صنعت فولاد هماکنون حدود 11 میلیارد مترمکعب گاز در سال مصرف میکند که پیشبینیها حاکی از آن است که مصرف گاز آن در 5 سال آینده 2 برابر میشود. روند فزاینده مصرف گاز این صنعت با توجه به ناترازی گازی کشور در سالهای آینده، یکی از مشکلات اساسی پیش روی صنعت فولاد کشور به شمار میرود. با تداوم روند موجود مصرف گاز، برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا افق سال ۱۴۰۴، این صنعت به مصرف 2/19 میلیارد مترمکعب گاز در سال نیاز دارد. این در حالی است که صنعت فولاد کشورمان با ظرفیت کاهش معادل 12 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز، ظرفیت صرفهجویی مصرف گازی بالغ بر 30 درصد را دارد. نظر به زیانهای عدیدهای که تداوم روند موجود مصرف گاز در این صنعت ایجاد میکند، بر اساس این گزارش راهکارهایی ازقبیل 1) اصلاح و افزایش تعرفه سوخت واحدهای مصرفکننده بالاتر از معیار مصرف انرژی برای ترغیب واحدها به صرفهجویی مصرف گاز، 2) صرفهجویی مصرف انرژی با سرمایهگذاری در بهبود بازده انرژی برای تولید فولاد در کوره قوس الکتریکی و 3) جلب همکاریهای بینالمللی برای افزایش سرمایهگذاری در راستای ارتقای فناوری تولید فولاد در کشور پیشنهاد میشود.https://es.tesrc.ac.ir/article_252545_148d9df40feb82f12ead7f737ee415f4.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522نبود نگاه سیستمی در تنظیم بودجه در سطح کلان1926252546FAفرزانه نوبریدانشآموخته کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایرانJournal Article19700101نگاههای بخشی و منطقهای سبب افول دستیابی به برنامههای میانمدت و کاهش تحققپذیری اسناد بالادستی میشود. در صورت نبود نگاه سلسلهمراتبی به بودجه و برنامهها، شاهد آن خواهیم بود که هم در مرحله اول، بودجه و برنامههای توسعه همراستا نباشد و هم سند چشمانداز 20ساله با برنامهها در یک راستا نباشد. نگاه سیستمی برخلاف نگاه تجزیهگرایانه بودجه را در سطح کلان مورد بررسی قرار میدهد؛ البته تفکر سیستمی در تنظیم بودجه در تضاد با تفکر تحلیلی تجزیهمدار نیست. در واقع، این دو مکمل یکدیگر هستند. طبق رهیافت این گزارش، مطالعه فرایندهای بههمپیوسته اجزای سیستم مفیدتر از تحلیل ریز آنهاست؛ زیرا نبود نگاه سیستمی در تنظیم بودجه، ترویج تفکرات جزیرهای، عدم شناسایی بهموقع مسائل و ضعفها در بودجهریزی و حرکت در خلاف مسیر سیاستهای برنامههای توسعه را به همراه دارد؛ مواردی که تزلزل امنیت اقتصادی کشور را سبب میشود. انسجام فکری، قاعدهمندی سیاستهای مالی، رشد سهم درآمدهای مالیاتی، سازشپذیری بودجه و غالب شدن نگاه ملی بر استانی بهعنوان راهکارهای برونرفت از پیامدهای منفی بیتوجهی یا کمتوجهی به نگاه سیستمی در بودجهریزی پیشنهاد میشود.https://es.tesrc.ac.ir/article_252546_8a359bd0b9c2a0f012ef21b9858950fd.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522تضعیف جایگاه ایران در کریدورهای بینالمللی2748252547FAزهرا مشفقدانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایرانJournal Article19700101کشور ایران با توجه به موقعیت ویژه جغرافیایی و قرار گرفتن در کریدورهای بینالمللی شمالـجنوب و شرقـغرب از مزیت بالقوهای برخوردار است و برای بسیاری از کشورهای جهان اهمیت و جایگاه ویژهای به لحاظ ترانزیتی دارد و بدون شک میتواند نقش پررنگی در تبادلات کالا بین کشورهای عضو در کریدورها داشته باشد. در این راستا، برای تبیین بیشتر نقش سیاستگذاران در عملیاتی کردن بهتر کریدورهای بینالمللی میتوان به <strong>تدوین برنامه راهبردی توسعه مسیرهای ترانزیتی مبتنی بر نقاط قوت و ضعف، </strong><strong>افزایش تعاملات میان نهادهای درگیر در توسعه ترانزیت، </strong><strong>همکاری و تعامل با کشورهای ذینفع در یک کریدور، </strong><strong>بررسی رقابتپذیری مسیرهای ترانزیتی ایران در راهگذرهای بینالمللی، </strong><strong>رقابتی کردن کریدور دریایی چابهار، </strong><strong>بهکارگیری شیوههای بازاریابی نوین در راستای معرفی مزیتهای ترانزیتی کالا و </strong><strong>ایجاد شرکتهای معتبر چندمنظوره در سطح بینالمللی اشاره کرد.<br /></strong>https://es.tesrc.ac.ir/article_252547_4a47c5edfd96c6075dcd095454648534.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522تحلیلی بر نظام بهرهبرداری کشاورزی در ایران4964252548FAنسیبه زارعیدانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایرانJournal Article19700101کشور دارای 4015917 بهرهبردار در بخش کشاورزی است. بر اساس آخرین سرشماری در سال 1393، استان خراسان رضوی با 337026 بهرهبردار دارای بیشترین تولیدکننده است. در میان این بهرهبرداران در سراسرکشور، پراکندگی و فراوانی بهرهبردار در اراضی کمتر از 10 هکتار بیشتر است. بیشترین تعداد بهرهبردار مربوط به سطح 1 تا کمتر از 2 هکتار و کمترین تعداد بهرهبردار مربوط به مقیاس زمین 200 تا کمتر از 500 هکتار است. بهرهبرداران بدون سواد دارای بیشترین سطح زیر کشت در زمینهای با مقیاس 1 تا 5 هکتار هستند. بهرهبرداران با سطح ابتدایی و غیررسمی بیشترین سطح زیر کشت با مقیاس کمتر از 1 هکتار در سراسر کشور را در سال 1390 داشتند. بیشترین درصد بهرهبردارهای بیسواد و با سطح ابتدایی و غیررسمی که بهطور متوسط 70 درصد بهرهبرداران کل را تشکیل میدهند، دارای زمین زراعی با مقیاس کمتر از 5 هکتار هستند. کوچک بودن مزارع کشاورزی و پایین بودن تولید در نظام بهرهبرداری خانوادگی و کشاورزی (خرد و دهقان) از خصوصیات بارز مزارع کمتر از 5 هکتار در کشور است که میتوان آن را بهعنوان یکی از بزرگترین معضلهای بخش کشاورزی برای رشد و توسعه برشمارد. برای حل و برطرف کردن این مشکلات، ایجاد شرکتهای زراعی با همکاری کشاورزان بومی منطقه و استفاده از تجارب کشورهای موفق در دنیا در این زمینه، تخصیص اعتبارات بلندمدت به کشاورزان با زمین کمتر از 10 هکتار، سنددار کردن زمین و مزارع کشاورزی و هویتدار کردن آن و شناسایی و تحلیل مشکلات موجود در این نوع نظامها، بررسی موانع و درنهایت، تدوین قوانین حقوقی در انواع نظام بهرهبرداری پیشنهاد میشود.https://es.tesrc.ac.ir/article_252548_e0eb0984b623a5622db62956ba071170.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522ملاحظات امنیت انرژی پیرامون اجلاس جهانی محیطزیستی گلاسکو6574252549FAیاسر سلیمانیداﻧﺸﺠﻮى دﮐﺘﺮى آﯾﻨﺪه ﭘﮋوﻫﻰ، داﻧﺸﮑﺪه ﺻﻨﺎﯾﻊ، داﻧﺸﮕﺎه اﯾﻮاﻧﮑﻰ، ﺳﻤﻨﺎن، ﺗﻬﺮان، اﯾﺮانJournal Article19700101در بین 10 ریسک اصلی با ماندگاری بالا در جهان در 10 سال آینده به ترتیب 1) شکست اقدامات برای مهار تغییرات اقلیمی، 2) تغییرات آبوهوایی و 3) افت تنوع زیستی بیشترین اهمیت را به خود اختصاص دادهاند. چندی پیش اجلاس گلاسکو با محوریت مسائل محیطزیستی برگزار شد. نمونه اخیر، تلاش جهانی برای مواجهه هوشمندانه با آسیبها و پیامدهای ناشی از پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی است. محورهای مورد توافق در این اجلاس شامل 1) کاهش انتشار گازهای گلخانهای، 2) پایان دادن به جنگلزدایی تا سال ۲۰۳۰ و 3) کاهش مصرف زغالسنگ است. با توجه به بحرانی شدن وضعیت محیطزیست کشورمان در سالهای اخیر و پیچیدهتر شدن ابعاد مربوط به آن ازجمله خشکیدن دریاچه ارومیه و دیگر تالابهای کشور، مسائل مربوط به مدیریت بخشی آب و آثار و پیامدهای اجتماعی و امنیتی مترتب بر آن و همچنین، روند فزاینده آلودگی هوا در پایتخت و دیگر شهرهای صنعتی، توجه بیشازپیش به آسیبهای ناشی از مسائل زیستمحیطی ضرورت دارد. در خاتمه گزارش، راهکارهای 1) تأمین اعتبارات کافی از طریق ارتقای همکاریها با سازمانهای بینالمللی، 2) اتخاذ رویکرد مدیریت جامع و یکپارچه محیطزیست کشور، 3) ارتقای فرهنگ و سواد زیستمحیطی جامعه برای تقویت روحیه همکاری شهروندان با سیاستهای زیستمحیطی برای مدیریت هرچه بهینهتر مسائل پیرامون محیطزیست کشور و 4) بهکارگیری سیاستهای مدیریت انتشار گازهای گلخانهای در کشور پیشنهاد شده است.https://es.tesrc.ac.ir/article_252549_f291550e56ec1a5e34c4f30aed651a0f.pdfمرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418810320220522آسیبشناسی واردات محصولات اساسی کشاورزی مشابه تولید داخل با تبیین شاخصهای مؤثر بر تصمیمگیری7589252550FAشیرین ظریف مرادیانداﻧﺸﺠﻮی دﻛﺘﺮی اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﺎورزی، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ، ﻣﺸﻬﺪ، اﻳﺮانJournal Article19700101تأمین امنیت غذایی پایدار بهعنوان یکی از وظایف مهم بخش کشاورزی نهتنها مستلزم عرضه کافی مواد غذایی در سطح کلان، بلکه ناظر بر توزیع عادلانه غذا برای دستیابی همگان به این مهم نیز است. بررسی روند تولید کالاهای اساسی کشاورزی مانند برنج و نهادههای مورد نیاز تولید خوراک دام و همچنین، در نظر گرفتن میزان واردات محصولات مذکور در سالهای اخیر نشاندهنده این است که حجم تولیدات داخلی برخی محصولات اساسی کشاورزی پاسخگوی حجم مصرفی مورد نیاز نیست و این محصولات از مبادی مختلف وارد کشور میشود. بر اساس آمارهای موجود از سالهای 2000 تا 2019 دریافت میشود که در سال 2019 شاخص رابطه مبادله در ایران از 96/167 به 160 کاهش یافت؛ بدین معنی که کشور در سال 2019 با صدور مقادیر مشخصی از کالا، حجم کمتری از کالاهای وارداتی را در مقایسه با سال 2018 به دست آورد. با توجه به مشکلاتی مانند کاهش ضریب خودکفایی، کاهش درآمد کشاورزان و افزایش وابستگی کشور به دیگر کشورها که ناشی از عوامل متعددی مانند افزایش حجم واردات کالاهای اساسی کشاورزی به کشور است، توجه و بازنگری در طرحها و برنامههایی ازجمله تدوین الگوی کشت بهینه و تعیین قیمت خرید تضمینی محصولات متناسب با هزینهها، در افزایش بهرهوری تولید محصولات اساسی کشاورزی مؤثر است و منجر به افزایش ضریب خودکفایی در تولید محصولات اساسی میشود و مقدمات دستیابی به امنیت غذایی و رشد اقتصادی را فراهم میکند.https://es.tesrc.ac.ir/article_252550_2c6775eb18711ecd10bb977ef6de2337.pdf