مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219Forewordسرسخن12242779FAJournal Article20210228مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219راهبردهای تعیین اولویتهای تخصیص سوخت گاز مایع (LPG) در کشور314242780FAمحمد جعفریمدیر گروه فساد و رتبهبندی اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایرانJournal Article20210228سوخت LPG<sup><sup>[1]</sup></sup> یکی از سوختهایی بوده که قابلیت استفاده در بخش حملونقل، خوراک پتروشیمی و مصارف خانگی از جمله پخت و پز را دارا است. در حال حاضر، در ارتباط با نحوه تخصیص سوخت LPG دو دیدگاه مختلف وجود دارد؛ برخی کارشناسان عقیده دارند که میتوان با توسعه تولید و مصرف LPG در بخش حملونقل، بخشی از تقاضای سوخت در این بخش را پوشش داد. در مقابل، دیدگاه دوم با این سیاست مخالف است و بر توزیع خانگی LPG در کنار صادرات مازاد آن تأکید دارد. متفاوت بودن دیدگاهها در خصوص نحوه تخصیص بهینه سوخت LPG سبب شد تا در گزارش حاضر ضمن بررسی وضعیت LPG در جهان و ایران، ضمن احصای موانع و چالشهای بهکارگیری این سوخت در مصارف مختلف، سیاستهای مختلف تخصیصی این سوخت مورد ارزیابی قرار گیرد. یافتههای این بررسی مؤید آن است که با توجه به میزان منابع موجود از این سوخت و زیرساختهای ضعیف استفاده از آن در کشور، توسعه استفاده از سوخت LPG در بخش حملونقل بهینه نیست و ازاینرو، صادرات مازاد بر مصرف خانگی سوخت LPG در وهله اول و استفاده از آن بهعنوان خوراک پتروشیمی در وهله دوم، از اولویت بیشتری نسبت به استفاده در بخش حملونقل برخوردار است.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1]- Liquefied Petroleum Gas (LPG)مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219برآوردی از دولت الکترونیک و الزامهای حرکت در مسیر توسعه دولت الکترونیک1526242781FAالهه رحیمدوستدانشآموخته کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایرانJournal Article20210129دولت الکترونیک به فرآیند استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، برای بهبود عملکرد دولت گفته میشود. پیشرفت و ارتقای سطح دولت الکترونیک در قالب خدمات دولت به دولت، دولت به شهروندان، دولت به صاحبان کسبوکارها و دولت به کارمندان، فرصتها و منافعی را برای دولت و شهروندان فراهم میکند. گزارش 2020 سازمان ملل نشاندهنده بهبود بیشتر روند جهانی توسعه دولت الکترونیک و انتقال بسیاری از کشورها از سطوح پایینتر EGDI به سطوح بالاتر آن است. براساس این گزارش، قاره آسیا میانگین ارزش EGDI خود را از 5770/0 در سال 2018 به 6373/0 در سال 2020 افزایش داده و به دومین قاره پیشرفته در توسعه دولت الکترونیک تبدیل شده است. براساس دادههای گزارش سازمان ملل، ایران در شاخص توسعه دولت الکترونیک از بین کشورهای عضو سازمان ملل رتبه 89 را بهدست آورده است. علاوه بر چالشهای سازمانی، اقتصادی، دموکراتیک و فناورانه که روند تحول دولت به دولت الکترونیک را در سطح دنیا با مشکل مواجه ساخته است، در ایران نبود یک متولی مشخص برای توسعه دولت الکترونیک، فقدان خدمات پشتیبانی دولت الکترونیک و فقدان یک شبکه الکترونیکی یکپارچه بین سازمانها و ادارهها اصلیترین مشکل توسعه دولت الکترونیک است. توسعه دولت الکترونیک با تأثیرگذاری بر درآمد سرانه و رشد اقتصادی، درآمدهای مالیاتی کشور و افزایش مشارکت فعال مردم، امنیت اقتصادی را ارتقا میدهد. معرفی متولی واحد برای توسعه و تحول دولت الکترونیک، ایجاد پنجره واحد، ارتقای زیرساختهای ملی و محلی و ارتقای زیرساختهای مخابراتی برای رفع چالشهای توسعه دولت الکترونیک در ایران پیشنهاد میشود.مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219مصادیق و چشمانداز بحرانهای اقتصاد ایران2740242782FAمیلاد میرپژوهشگر گروه اقتصاد مقاومتی و برآورد اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایرانJournal Article20210129بررسی وضعیت متغیرهای نرخ تورم، بیکاری، فقر و نابرابری درآمد، رشد تصاعدی بدهیهای دولت در سالهای اخیر و افزایش شدت مصرف انرژی، بیانکننده ناکارآمدی سیاستهای اتخاذ شده برای مدیریت کشور در سالهای گذشته است. عدم اتخاذ سیاستهای مناسب برای بهبود وضعیت کنونی متغیرهای کلان اقتصادی و تداوم روند موجود، میتواند موجب فراهم شدن زمینههای وقوع بحرانهای اقتصادی در آیندهای نهچندان دور شود که با توجه به تأثیرپذیری بحرانهای سیاسی و اجتماعی از بحرانهای اقتصادی، خطری جدی برای امنیت ملی نیز به شمار میآید. در راستای جلوگیری از تشدید بحرانهای اقتصادی در کشور، 1- منع بهکارگیری مجدد بازنشستگان، 2- ایجاد تطابق بین دانش و مهارت دانشآموختگان با دانش و مهارت مورد نیاز برای تصدی مشاغل، 3- کاهش مخارج دولت، 4- ایجاد فضای باثبات اقتصادی، 5- کاهش تصدیگری دولت در اقتصاد، 6- ارتقای فناوری تولید و کاهش انرژیبری محصولات تولیدی، 7- ایجاد اشتغال مولد و مهارتآموزی برای مقابله با فقر و 8- استفاده از ظرفیتهای بازار سرمایه بهمنظور کنترل نقدینگی و رونق تولید پیشنهاد میشود.مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219تحولات منطقهای و فرامنطقهای بازارهای انرژی؛ تهدیدهای بالقوه امنیت انرژی ایران4152242783FAیونس خداپرست پیرسراییدانشآموخته دکتری اقتصاد نفتوگاز، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایرانJournal Article20210129بازار جهانی انرژی در حال تجربه کردن طیفی از تحولات منطقهای و فرامنطقهای است که تهدیدهای مختلفی را متوجه کشورمان خواهد کرد. عدم توجه به تحولات جهانی و بهطور ویژه در حوزه انرژی میتواند امنیت اقتصادی کشورمان را با تهدیدهای عدیدهای در میانمدت و بلندمدت مواجه کند. در این راستا، بررسیها نشان میدهد، مهمترین تحولات فرامنطقهای حوزه انرژی عبارتاند از: 1- افزایش بیسابقه تولید و صادرات نفت خام و گاز طبیعی ایالات متحده آمریکا و استقلال نسبی انرژی این کشور، 2- بازگشت ونزوئلا به بازار نفت با تکیهبر رشد تولید نفت سنگین در بلندمدت، 3- افزایش نقش محوری استرالیا در بازار الانجی جنوب و شرق آسیا و 4- برنامهریزی کشورها و صنایع اساسی برای تطبیق با پدیده ناگزیر «گذار انرژی». همچنین مهمترین تحولات منطقهای حوزه انرژی عبارتاند از: 1- رشد تولید گاز روسیه و افزایش صادرات آن به صورت خط لوله و الانجی به آسیا اقیانوسیه و خاورمیانه، 2- رشد تولید گاز طبیعی و افزایش صادرات الانجی قطر از میدان مشترک پارس جنوبی، 3- رشد قابل توجه تولید گاز عراق در بلندمدت، 4- رشد تولید و صادرات نفت سنگین از میادین مشترک غرب کارون و کاهش قدرت چانهزنی ایران، 5- سرمایهگذاری گسترده عربستان برای افزایش صادرات محصولات پتروشیمی و 6- اکتشاف و توسعه میادین گازی جدید در شرق دریای مدیترانه و تقویت جایگاه ترکیه بهعنوان کریدور انرژی منطقه در بلندمدت. در خاتمه بهمنظور مدیریت و کاهش تهدیدهای مترتببر تحولات منطقهای و فرامنطقهای حوزه انرژی راهکارهای زیر پیشنهاد میشود: تلاش مضاعف برای صادرات محصولات نهایی و خدمات فنی و مهندسی بهجای تمرکز بر صادرات گاز و برق به بازار عراق، برنامهریزی در راستای تولید محصولات پتروشیمیایی هوشمند و با فناوری بالا متناسب با نیازهای آتی تقاضای جهانی. تلاش برای متنوعسازی بیشتر اقتصاد و کاهش وابستگی درآمدهای دولت به نفت و گاز. برنامهریزی برای تنوعبخشی به سبد تولید و مصرف انرژی در راستای پدیده گذار انرژی و لزوم فعالسازی دیپلماسی اقتصادی بهمنظور حفظ مهمترین شریک اقتصادی کشور (چین).مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219محکومیت ایران در چالش گازی با ترکمنستان و ملاحظات امنیت انرژی5366242784FAمحمدحسین احدیدانشآموخته کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایرانJournal Article20210129در سال 1374 توافقی با ترکمنستان برای انتقال گاز حاصل شد که اجرای این قرارداد 25ساله از سال 1376 آغاز شد، اما در طول این مدت، کشور مبدأ چندین بار، انتقال گاز به شمال ایران را به بهانههای مختلف از جمله عدم پرداخت بدهیها قطع کرد. در نهایت، در سال 1397، شرکت ترکمن با پایان دادن به مذاکرات، اقدام به شکایت به داوری ICC سوییس کرد که به موجب آن ایران موظف به پرداخت 2 میلیارد دلار به شرکت ترکمن شد. اکنون موضوع اصلی لزوم حل این مسئله توسط دو کشور و اتخاذ تصمیم مناسب در مناسبات اقتصادی دو کشور است، زیرا این دو کشور برای تبادل حاملهای انرژی نیز به یکدیگر نیازمند هستند و ایران میتواند پل ارتباطی بین ترکمنستان با دنیا باشد. ازاینرو، ایران میتواند با توجه به نزدیکی جغرافیایی با ترکمنستان نگاه جدیتری به فرصتهای انرژی ترکمنستان، بهویژه در حوزه گاز داشته باشد. از سویی، تأمین انرژی شمال کشور از طریق ترکمنستان برای ایران هم توجیه اقتصادی دارد. ایران میتواند بهمنظور بهرهگیری از موقعیت استراتژیک خود، از گاز ترکمنستان بهمنظور ترانزیت یا سواپ گاز استفاده کند و با اتخاذ تصمیمات درست بهعنوان هاب انرژی و کریدور گازی عمل و گاز وارداتی از ترکمنستان را در داخل مصرف و گاز تولید شده در خلیج فارس را صادر کند. ازاینرو، توصیه میشود ابتدا ایران دیپلماسی خود را برای گفت و گوهای آتی تقویت کند و سپس، هر دو کشور یک بازاندیشی در سیاستهای تجاری خود داشته باشند و همچنین تنشزدایی با جامعه بینالمللی برای عقد قراردادهای بلندمدت و مطمئن برای ایران و برنامهریزی جدی و ارایه پیشنهادهای مناسب به مسئولان ترکمن ضروری مینماید.مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219علل و ریشهیابی کانون اصلی نقدینگی6790242785FAالناز باقرپورپژوهشگر گرو.ه اقتصاد مقاومتی و برآورد اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایرانJournal Article20210129یکی از مهمترین مسایلی که همواره دامنگیر اقتصاد ایران بوده، مسئله افزایش حجم نقدینگی در زمان کاهش رشد اقتصادی است که بر بیثباتی اقتصاد تأثیرگذار بوده و تنها با افزایش سطح عمومی قیمتها به تعادل میرسد. ازاینرو، مطالعه حاضر به بررسی کانون اصلی شکلگیری نقدینگی در دولتهای مختلف طی سالهای 1368 تا 1399 اختصاص دارد. بررسیها نشان میدهد ناکارآمدی سیاستهای دولت در تأمین مالی کسری بودجه از طریق بانک مرکزی و مشکلات ساختاری موجود در نظام بانکی بهطور مستقیم و غیرمستقیم تأثیر قابل ملاحظهای بر افزایش پایه پولی و حجم نقدینگی در جامعه داشته است و از سویی، بانکها با اعطای وام و تسهیلات، زمینه افزایش نقدینگی و سطح عمومی قیمتها را فراهم کردهاند و این موضوع موجب شده است عایدی بخشی کوچک، اما پرنفوذ جامعه در حال انباشته شدن و در سوی مقابل، بدهی عده دیگری در حال افزایش باشد. با توجه به اهمیت موضوع و ضرورت ثبات نقدینگی در کشور<strong>،</strong>اعمال عملیات بازار باز بانکی، اعمال سیاستهای انقباضی در بودجه از ناحیه کاهش هزینههای غیرضروری، ضرورت توجه مقامها و کارشناسان پولی بانک مرکزی به جنبههای انفعالی پولی و اصلاح نظام پولی و ارتقای سلامت و تقویت نظارت بر بانکها پیشنهاد میشود.مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیرماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»1735-418881220210219شناسایی مشکلات و علل عدم ارتباط تولیدکنندگان با بازارهای عرضه کالا در فضای مجازی91100242786FAمعصومه سادات سجادیپژوهشگر گروه فساد و رتبهبندی اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایرانJournal Article20210129امروزه تجارت الکترونیک حداقل در کشورهای پیشرفته، عرصه تجارت را متحول کرده است. تجارت و عرضه کالاها و خدمات در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی بهعنوان یکی از اشکال تجارت الکترونیک نیز فرصتهای زیادی را برای توسعه تجارت فراهم آورده است؛ با وجود این، این حوزه در کشورهای درحالتوسعه و از جمله در ایران با چالشهایی مواجه است. ایران در مقایسه با کشورهای درحالتوسعهای مانند سنگاپور، امارات متحده عربی و مالزی عملکرد ضعیفی در تجارت الکترونیک داشته است. در زمینه معاملات فضای مجازی و میزان استفاده از شبکههای اجتماعی برای تجارت نیز آمار دقیقی در دسترس نیست. ناآشنایی با فضای مجازی، نداشتن مهارت کافی در زبان انگلیسی و مسایل امنیتی و فیلترینگ مهمترین چالشهایی بوده که مانع استفاده از شبکههای اجتماعی و فضای مجازی برای عرضه کالاها و خدمات و توسعه تجارت در فضای مجازی در ایران شده است. برای کمک به حل این مشکلات و همچنین ارایه آمارهای دقیق درباره میزان استفاده از فضای مجازی برای اهداف تجاری، تجهیز نظام آموزشی، تهیه نقشه راه مشترک، استفاده از الگوی گمرک و دفاتر پست الکترونیکی در سطح بینالمللی و لزوم انجام تحقیقات دقیق در مورد پلتفرمهای آنلاین پیشنهاد میشود.