نوع مقاله : علمی - پژوهشی (راهبرد)

نویسنده

• یونس خداپرست پیرسرایی

دانش‌آموخته دکترای اقتصاد نفت و گاز، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

صنعت پتروشیمی به‌دلیل سهم بالا در ارزآوری کشور و نیز نقش آن در تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت، همواره از اهمیت خاصی بین صنایع برخوردار است. صادرات پتروشیمی از لحاظ حجم نیز در 11 ماه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه در سال 1398، حدود 9 درصد رشد داشته است. علی‌رغم افزایش حجم تولیدات پتروشیمی در سال‌های اخیر و نیز برنامه‌ریزی برای تداوم آن در برنامه گام دوم و سوم جهش تولید پتروشیمی طی سال‌های 1400 و 1404، بررسی‌ها نشان از عدم تنوع ساختار در صادرات محصولات پتروشیمی کشور از دو حیث «تنوع محصولات» و «تنوع کشورهای هدف» دارد. هم‌اکنون چین بزرگ‌ترین شریک تجاری محصولات پتروشیمی ایران است که در‌عین‌حال که حفظ و تقویت روابط پایدار با چین در راستای تأمین منافع بلندمدت باید در اولویت دیپلماسی اقتصادی کشور باشد؛ تنوع‌بخشی به محصولات تولیدی و مشتریان پتروشیمی، آسیب‌پذیری این صنعت را کاهش خواهد داد. تنوع بخشیدن به محصولات از طریق افزایش سطح فناوری در پتروشیمی‌ها و توسعه صنایع پایین‌دستی امکان‌پذیر خواهد بود. هم‌اکنون بخش عمده‌ای از صادرات پتروشیمی کشور محصولات پایه از‌جمله متانول، اوره و آمونیاک است که تکمیل زنجیره ارزش در آن‌ها صورت نگرفته است. همچنین تنوع بخشیدن به کشورهای هدف نیز نیازمند توسعه روابط تجاری با کشورهای واردکننده به‌خصوص کشورهای همسایه است. علاوه بر این، ایجاد شرکت‌های تخصصی برای صادرات یکپارچه محصولات پتروشیمی و برنامه‌ریزی متناسب با نیازهای آتی تقاضای جهانی در راستای تولید و صدور محصولات پتروشیمیایی هوشمند و با فناوری‌ بالا از‌جمله راهکارهای پیشنهادی دیگر است.

کلیدواژه‌ها

• پتروشیمی
• صادرات
• تنوع بخشی به محصولات
• آسیب‌پذیری