آسیب‌شناسی واردات محصولات اساسی کشاورزی مشابه تولید داخل با تبیین شاخص‌های مؤثر بر تصمیم‌گیری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (تحلیل)

نویسنده

داﻧﺸﺠﻮی دﻛﺘﺮی اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﺎورزی، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ، ﻣﺸﻬﺪ، اﻳﺮان

چکیده

تأمین امنیت غذایی پایدار به‌عنوان یکی از وظایف مهم بخش کشاورزی نه‌تنها مستلزم عرضه کافی مواد غذایی در سطح کلان، بلکه ناظر بر توزیع عادلانه غذا برای دستیابی همگان به این مهم نیز است. بررسی روند تولید کالاهای اساسی کشاورزی مانند برنج و نهاده‌های مورد نیاز تولید خوراک دام و همچنین، در نظر گرفتن میزان واردات محصولات مذکور در سال‌های اخیر نشان‌دهنده این است که حجم تولیدات داخلی برخی محصولات اساسی کشاورزی پاسخ‌گوی حجم مصرفی مورد نیاز نیست و این محصولات از مبادی‌ مختلف وارد کشور می‌شود. بر اساس آمارهای موجود از سال‌های 2000 تا 2019 دریافت می‌شود که در سال 2019 شاخص رابطه مبادله در ایران از 96/167 به 160 کاهش یافت؛ بدین معنی که کشور در سال 2019 با صدور مقادیر مشخصی از کالا، حجم کمتری از کالاهای وارداتی را در مقایسه با سال 2018  به دست آورد. با توجه به مشکلاتی مانند کاهش ضریب خودکفایی، کاهش درآمد کشاورزان و افزایش وابستگی کشور به دیگر کشورها که ناشی از عوامل متعددی مانند افزایش حجم واردات کالاهای اساسی کشاورزی به کشور است، توجه و بازنگری در طرح‌ها و برنامه‌هایی ازجمله تدوین الگوی کشت بهینه و تعیین قیمت خرید تضمینی محصولات متناسب با هزینه‌ها، در افزایش بهره‌وری تولید محصولات اساسی کشاورزی مؤثر است و منجر به افزایش ضریب خودکفایی در تولید محصولات اساسی می‌شود و مقدمات دستیابی به امنیت غذایی و رشد اقتصادی را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

ـ استخراج داده‌های مربوط به واردات از وب‌سایت‌های www.oec.world و www.fao.org/faostat  صورت گرفته است.
ـ اصغرپور، حسین، کسری احمدیان و امید منیعی (1392). «اثر بی‌ثباتی سیاسی بر رشد اقتصادی ایران: رهیافت غیرخطی APACH»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی. سال 21، شماره 68، صص 194‌ـ175.
ـ توکلی، اکبر و محسن سیاح (1390). «تأثیر نوسانات نرخ ارز بر فعالیت‌های اقتصادی کشور»، فصلنامه پول و اقتصاد. شماره 4، صص 77‌ـ59.
ـ حسینی، سیدصفدر، محمدرضا پاکروان و میلاد اتقایی (1392). «اثر حمایت از بخش کشاورزی بر امنیت غذایی»، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 44، شماره 4، (زمستان)، صص 544ـ533.
ـ سالنامه آماری وزارت جهاد کشاورزی (1399).  جلد یک: زراعی.
ـ سرابی، زری، وحیده انصاری، حبیب‌الله سلامی و سیدصفدر حسینی (1399). «تحلیل اثر افزایش نرخ ارز بر قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی»، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. جلد 34، شماره 2، صص 221‌ـ201.
ـ قربان‌زاده، منصور (1393). «بررسی رابطه مبادله بازرگانی و سیر تغییرات آن در ایران»، مجله اقتصادی. شماره 5، صص76ـ55.
ـ کمیته اقتصاد مقاومتی، کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی (1397). تثبیت خودکفایی در تولید گندم.
ـ موسوی زنور، موسی (1393). «رابطه امنیت ملی و تجارت بین‌الملل، مطالعه موردی: امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تجارت بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. دوره 5، شماره 14، صص 142‌ـ109.
ـ وب‌سایت بانک جهانی  (www.worldbank.com).
ـ وب‌سایت بانک مرکزی ایران (www.cbi.ir).