بحران جدید گاز ایران؛ چرایی و دلالتهای امنیت اقتصادی آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (هشدار)

نویسنده

دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی نفت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران ایران

چکیده

بر اساس گزارش مجمع شرکت‌های تولیدکننده گاز، ایران با 34 تریلیون مترمکعب ذخیره اثبات‌شده (ذخایر اثبات‌شده یا P1 به ذخایری با احتمال بیش از 90 درصد اطلاق می‌شود) گاز پس از روسیه بیشترین ذخایر گازی دنیا (حدود 16 درصد از مجموع کل ذخایر اثبات‌شده جهان) را در اختیار دارد (مجمع کشورهای تولیدکننده گاز، 2022). با اتکا به همین منبع عظیم، برداشت و تولید از ذخایر گازی در دستور کار قرار گرفت. با آغاز بهره‌برداری از میدان گازی پارس جنوبی در دهه 1370، اکنون گاز به‌عنوان مهم‌ترین حامل انرژی در کشور شناخته می‌شود و قریب به  75 درصد از سبد انرژی کشور را به خود اختصاص داده است. توسعه صنعت گاز وابستگی به سوخت مایع را کاهش داده و از منافع ایران در میدان مشترک با قطر حراست کرده، اما عرضه گاز جهت مصرف داخلی بوده و در بخش مصرف کنترل و محدودیتی اعمال نشده است. افت فشار میدان پارس جنوبی و روند صعودی مصرف، چالشی جدی برای تأمین گاز پیش روی کشور قرار داده است. متأسفانه در 5 سال گذشته، سرمایه‌گذاری مناسبی در نگهداشت و توسعه تولید گاز ایران صورت نگرفته است و با کاهش دست‌کم روزانه حدود 30 میلیون مترمکعب تولید (معادل یک فاز پارس جنوبی) در هر سال مواجه هستیم. در فصل سرد، افزایش تقاضای بخش خانگی موجب اعمال قطعی در بخش صنعت، کاهش صادرات یا افزایش مصرف نفت کوره به‌عنوان سوخت نیروگاه‌ها می‌شود. متأسفانه امروز نه‌تنها نمی‌توان به صادرات گاز فکر کرد، بلکه با افزایش روزافزون مصرف با توجه به قیمت‌های نسبتاً رایگان گاز، خطر تبدیل شدن به واردکننده گاز برای تأمین انرژی کشور در فصل سرد، کشور را تهدید می‌کند. اتخاذ سیاست‌هایی برای افزایش تولید، کنترل مصرف و سرمایه‌گذاری بر منابع انرژی جایگزین با بهره‌گیری از ظرفیت‌های یکتای ایران در انرژی‌های تجدیدپذیر، از اولویت‌های مهم برای تأمین امنیت انرژی در کشور است.

کلیدواژه‌ها

  • بانک‌ جهانی (2022). گزارش جهانی فلر گاز.
  • بریتیش‌پترولیوم (2022). گزارش آماری سالانه.
  • خبرگزاری ایسنا. «چند نکته درباره افت فشار در مخزن پارس جنوبی».
  • صادقی، سینا؛ منفردی، کاظم؛ و صدایی، بهنام (2019). «ارزیابی کلی روش‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی در ایران»، هفتمین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در علوم و مهندسی شیمی.
  • فرامرز، مرتضی (1389). بررسی و ارزیابی افزایش مصرف گاز طبیعی در سبد انرژی کشور. چهارمین همایش و نمایشگاه بین المللی CNG، تهران.
  • مجمع‌ کشورهای‌ تولیدکننده‌ گاز (2022). گزارش آماری سالانه.
  • مؤسسه‌ مطالعات ‌بین‌المللی ‌انرژی (1396). ترازنامه هیدروکربوری کشور.
  • وزارت نیرو (1398). ترازنامه انرژی.https://b2n.ir/f32083
  • سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور تا افق سال 1420
  • World Gas Conference (2018)