ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»
راهبردهای استقلال بانک مرکزی بر پایه طرح قانون بانک مرکزی
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (راهبرد)
نویسنده
پژوهشگر گروه اقتصاد مقاومتی و برآورد اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایران
چکیده
اقتصاد ایران در زمینه‌های مختلفی مثل بهبود کیفیت سرمایه انسانی، افزایش سرمایه اجتماعی، بهداشت، دانش و تعامل‌های اجتماعی، رسیدن به محصولات پایین‌دستی و با ارزش‌افزوده بالا نیازمند هزینه‌ها و بسترسازی‌های جدّی است. این بسترسازی‌ها به کسری‌های بودجه‌های هدف‌دار نیاز دارد و این در حالی است که یکی از مهم‌ترین اهداف بانک مرکزی تأمین ثبات قیمت‌ها است و طبیعتاً بخشی از این کسری بودجه نمی‌تواند با انحصاری کردن هدف بانک مرکزی در تثبیت ارزش پول در فضای فعلی اقتصاد محقق شود. بررسی طرح قانون بانک مرکزی حاکی از آن است که به این طرح نقدهای متعددی از‌جمله ساختار بروکراتیک بانک مرکزی، مشکل خلق پول، تنوع زیاد ابزارهای سیاست‌گذاری در زمینه خرید ارز، ساختار نامناسب برای بانک مرکزی، حذف ارکان مهم بانک مرکزی، تسلط هیئت عالی بر بانک مرکزی، غیراجرایی بودن اعضای هیئت عالی، ورود اعضای اجرایی در امر سیاست‌گذاری، تغییر ماهیت هیئت نظار، عدم استقلال در امر حسابرسی، تبدیل بانک مرکزی به بانک دولت، عدم شفافیت و پاسخ‌گویی بانک مرکزی، عدم رعایت اصول حاکمیت شرکتی و عدم رعایت اصول نظارتی وارد است که عمدتاً با هدف اصلی بانک مرکزی یعنی استقلال همخوانی ندارد. برای بهبود این طرح، بررسی و تصویب طرح بانکداری، بازنگری در قوانین و مقررات پولی، برطرف کردن مشکلات ساختاری در بخش مالی، رعایت اصول حاکمیت شرکتی و تقویت شفافیت و پاسخ‌گویی پیشنهاد می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- تقی پور، انوشیروان و افسانه موسوی آزاد کسمائی (1383)، بررسی رابطه بین تورم و استقلال بانـک مرکـزی در ایـران، مجله برنامه و بودجه، شماره 85، صفحات 59-93.
- جعفری صمیمی، احمد و احمدی، نوشین (1381)، استقلال بانک مرکزی و عملکرد اقتصاد کلان در کشورهای در حـال توسعه (از جمله ایران): یک تحلیل تجربی (1990-1998)، فصلنامه پژوهشنامه علوم اقتصادی، شماره 4، صفحات 113-132.
- عزیزنژاد، صمد (1389) پیشنهادهای قانونی در خصوص استقلال بانک مرکزی، گـزارش پژوهشـی مرکـز پـژوهش هـای مجلس، شماره 9534.
- Arnone, M., Bernard J. Laurens, Jean-François Segalotto, and Martin Sommer, (2007). Central Bank Autonomy: Lessons from Global Trends, IMF Working Paper, WP/07/88.
- Crowe, C. and Ellen E. Meade, (2007).The Evolution of Central Bank Governance around the World, Journal of Economic Perspectives, 21, No. 4, 69 –90.
- Cukierman, A., Webb, S. B., Neyapti, B., (1992). Measuring the Independence of Central Bank and its Effect on Policy Outcomes, World Bank Economic Review; 6; 353-398.
- Grilli, V., Masciandaro, D., Tabellini, G., (1991). Political and Monetary Institutions and Public Financial Policies in the Industrial Countries, Economic Policy; 6; 341-392.
- Jabal Ameli, P., (2009). Central Bank Independence and Effects of Oil Price on Monetary Policy, http://www.addegem-asso.fr/docs/PapersDMM2009/3.pdf
- Jácome, L., Vázquez, F., (2008). Is there any link between legal central bank independence and inflation? Evidence from Latin America and the Caribbean, European Journal of Political Economy, 24, 788 –801.
)