راهبردهای بومی‌سازی و تقویت ساخت داخل تجهیزات کلیدی صنعت نفت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (راهبرد)

نویسنده

دانش‌آموخته دکترای، اقتصاد نفت و گاز، دانشکده اقتصاد، دانشگاه لامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

تقویت توان ساخت داخل تجهیزات صنایع، ضمن خلق ارزش‌افزوده و رشد اقتصادی، موجب افزایش اشتغال، ارزآوری، کاهش وابستگی به خارج و درنهایت، ارتقای امنیت اقتصادی کشور می‌شود. این مهم به‌ویژه در صنعت نفت که ازجمله صنایع کلیدی و پیشران کشور است، اهمیتیدوچندان دارد. از سال‌ها پیش، شرکت‌های متعددی در ایران شروع به فعالیت کرده‌اند و هم‌اکنون بالغ بر 800 شرکت در ایران در راستای بومی‌سازی قطعات و تجهیزات کلیدی فعالیت دارند. اگرچه به مدد این شرکت‌ها هم‌اکنون حدود 80 درصد تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت قابلیت تولید در داخل را دارند، آسیب‌شناسی این حوزه نشان می‌دهد‌ به دلایل مختلف از تمام ظرفیت این شرکت‌ها استفاده نشده است و برخی از آن‌ها با نیمی از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. برخی از مهم‌ترین دلایل عبارت از الف‌ـ مشکلات مربوط به تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش، ب‌‌ـ مشکلات تأمین مواد اولیه، پ‌ـ مشکلات حوزه ثبت سفارش و تخصیص ارز، ت‌ـ مشکلات ترخیص کالا و امور گمرکی و ث‌ـ مشکلات مربوط به انعقاد قرارداد و تبعیض بین شرکت‌های داخلی و خارجی است. با توجه به مزیت‌های تقویت ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت، توجه به مواردی مانند  توانمندسازی و باور به توان بخش خصوصی، اتخاذ سیاست‌های ارزی مناسب و تدابیری برای پرداخت به‌موقع مطالبات تولیدکنندگان، اتخاذ استراتژی‌های کارآمد در راستای ارائه تسهیلات و حمایت‌ها،  حمایت تعرفه‌ای و تسریع در ترخیص کالاها از گمرک و  تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای نظارت بر حسن اجرای قوانین حامی تولید داخلی تجهیزات صنعت نفت، در این زمینه مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

 اسعدی، فریدون؛ متین، مهدخت؛ و اقتصاد، امیرسامان (1398). چالش‌ها و راهکارهای رونق تولید در سال 1398 (بخش نفت و گاز). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
ـ افقه، صدری (1391)، ). توسعه ساخت داخل در صنعت نفت، گذشته، حال، آینده. ماهنامه اکتشاف و تولید. 7(89)، 9‌ـ5.
ـ حسینی، سیدحسین، آقایی، سیدامیر؛ و اسحاق‌پور، شهداد (1394). ‌آسیب‌شناسی عدم توسعه ساخت داخل در پروژه‌های نفت و گاز کشور در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و ارائه راهکار. معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن، کد موضوعی310، شماره مسلسل: 14708.
ـ فتح‌اللهی، صادق (1391). سهم تولید ملی، کار و سرمایه ‌ایرانی از اکتشاف تا تولید نفت خام در کشور. ماهنامه اکتشاف و تولید. 7(89)، 14‌ـ10.
ـ کاظمی نجف‌آبادی، عباس؛ و غفاری، عباس (1397). توسعه صنعت ساخت داخل تجهیزات بخش بالادستی نفت کشور؛ ارزیابی نظام حقوقی در چهارچوب سیاست‌های کلی علم و فناوری. فصلنامه مطالعات حقوق انرژی. 4 (1)، 239‌ـ211.
ـ گمرک جمهوری اسلامی ایران.
ـ انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (1399). بررسی واردات سال 1398 در حوزه تجهیزات صنعت نفت. تهران: واحد پژوهش انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران
Bacon, R., & Kojima, M. (2011). Issues in Estimating the Employment Generated by Energy Sector Activities.
 
Hunter, T. (2014). Law and Policy Frameworks for Local Content in the Development of Petroleum resources: Norwegian and Australian Perspectives on Cross-sectoral Linkages and Economic Diversification. Mineral Economics, 27, 115-126.
Mikkelsen, A., Jøsendal, K., Steineke, J. M., & Rapmund, A. (2004). TIP Focus Group on Energy Innovation System. Country Report-Upstream Oil and Gas in Norway.
Tordo, S. (2011). National Oil Companies and Value Creation. World Bank Publications.
Tordo, S., & Anouti, Y. (2013). Local Content Policies in the Oil and Gas Sector: Case Studies. World Bank Publications.