ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»
راهبردهای حمایتگرایی از صنایع فلزات راهبردی سبز (مورد تقاضای گذار انرژی)
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (راهبرد)
نویسنده
استادیار، گروه اقتصاد سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران/ عضو اندیشکده اقتصاد
چکیده
به دنبال افزایش روزافزون تقاضای فلزات و مواد سبز (فلزات و مواد مورد نیاز برای انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای برقی)، کشورهای صنعتی ازجمله ایالات متحده آمریکا، سیاست‌های حمایتگرایانه زیادی از صنایع انرژی سبز خود در پیش گرفته‌اند. هم‌اکنون چین سهم انکارناپذیری در تولید و تجارت اغلب فلزات و مواد معدنی کمیاب در اختیار دارد. این مسئله امنیت اقتصادی تولید کالاهای راهبردی در جهان را با تهدید مواجه کرده است. قانون کاهش تورم آمریکا که اخیراً تصویب و اجرایی شده است، یارانه و معافیت مالیاتی عمده‌ای به فناوری‌هایی که در مسیر عبور از سوخت‌های فسیلی نقش تعیین‌کننده دارند، اختصاص می‌دهد. اتخاذ رویکرد حمایتگرایانه از سوی دیگر کشورها موجب شکل‌گیری پارادایم جدیدی مبتنی بر حمایتگرایی از کالاهای راهبردی سبز در تولید و تجارت شده است که تغییرات زیادی در تجارت جهانی ایجاد می‌کند. ایران نیز به‌رغم قرار گرفتن روی کمربند فلزات معدنی ازجمله مس و تولید به نسبت مناسب این فلز مهم، همچنان نتوانسته است از همه ظرفیت‌های توسعه معادن و افزایش سهم آن در تولید ناخالص داخلی استفاده شایسته کند. با توجه به افزایش اهمیت توسعه بهره‌برداری و تکمیل زنجیره ارزش فلزات معدنی و کنشگری بیشتر در عرصه تولید و تجارت این مواد، اتخاذ راهکارهایی ازقبیل 1- برنامه‌ریزی یکپارچه برای شناسایی و اکتشاف منابع معدنی جدید و تبیین راهبرد توسعه صنعتی بخش معدن، 2- اصلاح قانون معادن و آیین‌نامه‌های اجرایی مرتبط برای جذب بیشتر سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف، 3- برنامه‌ریزی برای تسلط بر دانش فناوری ترکیبات جدید فراوری مواد معدنی، 4- شناسایی و هدف‌گذاری بازارهای صادراتی مبتنی بر تقاضای آتی مواد معدنی و 5- استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاری‌های مشترک در فعالیت‌های معدنی به‌ویژه منابع لیتیوم افغانستان می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
- اتاق بازرگانی تهران، (1401).
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1398). آینده‌پژوهی توسعه خودروهای برقی و آثار آن بر صنایع معدنی.
- Eddy, J., Mulligan, C., van de Staaij, J., Klip, D., Campagnol, N., & Hagenbruch, T. (2018). Metal Mining Constraints on the Electric Mobility Horizon.
- International Energy Agency (2021). The Role of Critical World Energy Outlook Special Report Minerals in Clean Energy Transitions, World Energy Outlook Special Report.
- World Bank, (2020).
)