ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»
تحلیلی بر ثروت تأمین اجتماعی برای نسل‌های مختلف در ایران
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (تحلیل)
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، معارف اسلامی و اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد، اقتصاد بین‌الملل، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران
چکیده
توانمندسازی اقشار آسیب‌پذیر و عدالت‌محوری سیستم بازتوزیعی ازجمله مفاهیم حاکم بر ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است که به‌نوعی از اهداف سازمان تأمین اجتماعی نیز شمرده می‌شود. از موضوعات حائز اهمیت در نظام تأمین اجتماعی، بحث ثروت تأمین اجتماعی است. امری که می‌توان آن را برای افراد و گروه‌های درآمدی مختلف و نیز در نسل‌ها و سال‌های گوناگون با استفاده از نرخ تنزیل و نسبت هزینه-فایده محاسبه کرد. در این پژوهش، در سه سال 1357، 1377 و 1397، ثروت تأمین اجتماعی برای اقشار کم‌درآمد، متوسط‌درآمد و پردرآمد و نیز مردان و زنان محاسبه شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در سال‌های 1357 و 1377 ثروت تأمین اجتماعی و سیاست‌های بازتوزیعی به نفع طبقات کم‌درآمد و بازنشستگان عمل کرده است. درحالی که در سال 1397، سیاست‌گذاری به سود افراد پردرآمد بوده و منجر به تعمیق شکاف اجتماعی شده است. از حیث برون‌نسلی افراد کم‌درآمد و متوسط‌درآمد در سال 1377، ثروت و خالص دریافتی بیشتری نسبت به سال 1357 داشته و در سال 1357 نیز ثروت بیشتری نسبت به سال 1397 کسب کرده‌اند. همچنین، زنان در مقایسه با مردان به‌اندازه بیشتری از سیستم بازتوزیعی منتفع شده‌اند که ریشه در امیدبه‌زندگی بیشتر و متوسط سابقه کاری کمتر زنان نسبت به مردان دارد. امید است که تصمیم‌سازان با بازنگری و اصلاح سیاست‌های کنونی این سازمان، اقدامی مؤثر در راستای احقاق عدالت گفته‌شده در توزیع ثروت و همچنین، افزایش مشارکت اقشار آسیب‌پذیر در راستای توانمندی ایشان اتخاذ کنند.
کلیدواژه‌ها
- اتحادیه بین‌المللی تأمین اجتماعی (1373). نقش تأمین اجتماعی در اقتصاد ملی (زهره کلهر و دیگران، مترجمان). ایران، تهران: سازمان تأمین اجتماعی.
- برانت، کریستینا (1383). دولت رفاه و حمایت‌های اجتماعی؛ راهبردهای فقرزدایی (هرمز همایون‌پور، مترجم). ایران، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
- پژویان، جمشید (1379). نظام تأمین اجتماعی (جلد 4، فصل 2). ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- سلیمی‌‌‌فر، مصطفی؛ و خزاعی، جواد (1384). موفقیت نظام تأمین اجتماعی ایران درکاهش فقر. نامه مفید، 11(51)، 70-51.
- هالزمن، رابرت؛ و صالح‌پور، محمدرضا (1380). رویکرد بانک جهانی در مورد اصلاح نظام بازنشستگی. تأمین اجتماعی. 3(8)، ٧9-٧7.
- عبدالله‌میلانی، مهنوش (1379). بررسی توزیع درآمد بازنشستگان (بر‌اساس بودجه خانوار). پژوهش‌های اقتصادی ایران، 3(٧)،100-79.
- Feldstein, M., & Liebman, J. B. (2002). Social Security. Handbook of Public Economics, 4, 2245-2324.
- Liebman, J. B. (2002). Redistribution in the Current US Social Security System. In The Distributional Aspects of Social Security and Social Security Reform (11-48). University of Chicago Press.
- Steuerle, C. E., & Bakija, J. M. (1994). Retooling Social Security for the 21st Century: Right and Wrong Approaches to Reform. The Urban Insitute.
- Gruber, J. (2013). Public finance and public policy. Macmillan.
- Rosen, H. S. (2004). Public finance. In The encyclopedia of public choice (pp. 252-262). Springer, Boston, MA.
)