ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»
سیاست هدفمندسازی یارانه‌ها؛ مرور برخی از تجربیات جهانی و آموزه‌هایی برای ایران
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (تحلیل)
نویسندگان
1 دانش‌آموخته دکترای جامعه‌شناسی،دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دکتری مدیریت آموزش عالی، مدیر کل دفتر یارانه‌های نقدی و غیرنقدی سازمان هدفمندی یارانه‌ها
چکیده
هدفمندسازی یارانه‌ها یکی از سیاست‌های حمایتی در راستای دسترسی هدفمند گروه‌های هدف به منابع حمایتی و کاهش خطای شمول و طرد در اجرای سیاست‌های حمایتی و رفاهی است. در مقاله پیش رو پس از توضیح انواع یارانه‌ها و شیوه‌های هدفمندی و شناسایی گروه‌های هدف، به برخی از تجربیات هدفمندسازی یارانه‌ها در کشورهای در‌حال‌توسعه اشاره شده است. مرور تجربیات کشورها نشان می‌دهد حمایت‌های نقدی غیرمشروط، حمایت از گروه‌های جمعیتی خاص به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر، برقراری تور ایمنی اجتماعی و توسعه پوشش حمایتی، تعیین اصول شفاف و عادلانه در تفکیک خانواده‌های پردرآمد از کم‌درآمد، شبکه‌های حمایت اجتماعی هدفمند، اصلاحات تدریجی، اطلاع‌رسانی عمومی و ایجاد شفافیت برای آگاه‌سازی مردم از فرصت‌ها و مزایای طرح، اصلاح الگوی مصرف انرژی، برنامه‌های محرومیت‌زدایی، توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و ارتقای نظام تأمین اجتماعی و خدمات بهداشتی و درمانی از مهم‌ترین اقدامات جبرانی کشورها در راستای اجرای اصلاحات در زمینه هدفمندسازی یارانه‌هاست. این برنامه‌ها در راستای افزایش اعتماد اجتماعی، کاهش فقر، حمایت و همراهی سیاسی شهروندان، جلوگیری از آشوب‌های اجتماعی، کاهش نارضایتی‌های اجتماعی و به‌طور کلی پیشبرد اصلاحات در یارانه‌ها کمک‌کننده است. این تجربیات میتواند راهنمای سیاست‌گذاری اجتماعی یارانه‌ها در ایران باشد.
کلیدواژه‌ها
- کارمونا، مگدالنا سپالودا و کارلی نایست (1398). رویکرد حقوق بشری به حمایت اجتماعی. ترجمه محسن آرامش‌پور و مریم ابراهیمی، تهران: مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا.
- کودی، دیوید، مارگارت گروش و جان هادینات (2004). هدفمندسازی پرداخت‌های انتقالی در کشورهای در‌حال‌توسعه (بررسی درس‌ها و تجربه‌ها). ترجمه غلامرضا غفاری و رضا امیدی. تهران: نشر علم.
- Fiszbein, A., & Schady, N. (2009). Conditional cash transfers: Reducing present and future poverty. The World Bank.
- Grosh, M. Carlo Del, N. Emil, T. & Azedine O. (2008). For protection promotion. The design & implementation of effective safety nets. Washington, D.C.: World Bank.
- Moayed, T. Guggenheim, Scott. Chamier, Paul von (2021). From Regressive Subsidies to Progressive Redistribution: The Role of Redistribution and Recognition in Energy Subsidy Reform, avalaible in https://cic.nyu.edu/wp-content/uploads/sites/2/1662/65/cic_pathfinders_regressive_fuel_subsidies_2021.pdf
- Oliveira, M. C. & Cravo, T. A. (2021). Social Protection and Cash Transfers in Mozambique: Between international consensus and local agency, Cadernos de Estudos Africanos, 41 (1), 165-194.
- Ravallion, M. (2015). The World Bank: Why it is Still Needed and Why it Still Disappoints. CGD Working Paper 400. Washington, DC: Center for Global Development.
- Sdralevich, C. Sab, R. Zouhar, Y. & Albertin, G. (2014). Subsidy Reform in the Middle East and North Africa; Recent Progress and Challenges Ahead, International Monetary Fund.
- Tabor, S.R. (2002). Assisting the Poor with Cash: Design and Implementation of Social Transfer Programs, Social Protection Discussion Paper Series, World
- Torry, M. (2016). An evaluation of a strictly revenue neutral citizen's income scheme, EUROMOD Working Paper, No. EM5/16, University of Essex, Institute for Social and Economic Research (ISER), Colchester.
)