نوع مقاله : پژوهشی (تحلیل)

نویسنده

• مرجانه بشخور

پژوهشگر گروه اقتصاد مقاومتی و برآورد اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر نرخ ارز یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر روند متغیرهای کلیدی اقتصاد ازجمله تورم، واردات، رکود و... بوده است. در واقع، روندهای پرنوسان نرخ ارز در اقتصاد ایران نه‌تنها موجب تشدید فعالیت‌های سفته‌بازی و کاهش سرمایه‌گذاری‌های مولد می‌شود، بلکه در روندی زنجیره‌وار موجب کاهش واردات مواد اولیه، واسطه‌ای و سرمایه‌ای، کاهش تقاضای مؤثر و کاهش رشد اقتصادی، افزایش تورم، کاهش قدرت خرید و رفاه و افزایش شاخص فلاکت در اقتصاد می‌شود. بررسی روند روزانه نرخ ارز در حدود 18 ماه گذشته حاکی است که از واسط سال 1400 به بعد، این نرخ نوسانات بزرگی را تجربه کرده و تقریبا در کل دوره مورد بررسی صعودی بوده است. بنابراین، اگر این روندهای پرنوسان ادامه یابد موجب تعویق تصمیم‌گیری‌ها از سوی فعالان اقتصادی یا افزایش ریسک تصمیم‌گیری برای آن‌ها می‌شود که بر بخش‌های مختلف اقتصادی به‌خصوص بخش‌های تولید و تجارت تأثیر منفی دارد. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این دوره خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی به‌خصوص در سال‌های آخر دوره کاملاً همپای نرخ ارز و موازی با آن تغییر کرده؛ از سال 1397 به بعد، به‌رغم افزایش دستمزدهای اسمی، دستمزد حقیقی رشد منفی داشته؛ همپای کاهش صادرات، واردات کل نیز به میزان معناداری کاهش یافته است. بنابراین، ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای کاهش اثرگذاری نوسانات نرخ ارز بر متغیرهای کلیدی عبارتند از: تلاش برای افزایش درآمدهای ارزی با استفاده از شرایط موجود در اقتصاد جهانی، تقویت صادرات غیرنفتی، افزایش تلاش‌های دیپلماتیک برای خروج درآمدهای ارزی از شمول تحریم‌ها و استفاده از این ارزها برای واردات کالاهای اساسی و استراتژیک.

کلیدواژه‌ها

• نرخ ارز
• شاخص‌های کلیدی
• رفاه