نوع مقاله : علمی - پژوهشی (تحلیل)
نویسنده
پژوهشگر گروه اقتصاد مقاومتی و برآورد اقتصادی، مرکز پژوهشی امنیت اقتصادی تدبیر، تهران، ایران
چکیده
فزونی مخارج دولت نسبت به منابع درآمدی آن به کسری بودجه منجر میشود که بهواسطه نقش دولت در اقتصاد ایران و اختیارات آن، ممکن است موجب عدم تعادل در سایر بخشهای اقتصاد شود. در این گزارش، ابتدا روند و دلایل ایجاد کسری بودجه در سالهای گذشته و تبعات آن مورد بررسی قرار میگیرد، سپس، ضمن ارایه چشمانداز کسری بودجه در سال آتی، راهکارهایی برای کاهش کسری بودجه ارایه میشود. بررسی روند کسری بودجه در یک دهه گذشته نشان میدهد که از سال 1391 کسری بودجه روند افزایشی در پیش گرفته و براساس آخرین اطلاعات موجود، در 9ماهه نخست سال 1397 دولت کسری بودجهای حدود 45 هزار میلیارد تومان داشته که بیشترین میزان کسری بودجه در یک دهه اخیر است. رشد هزینههای دولت و عدم تحقق درآمدهای دولت، بهویژه درآمدهای نفتی که تحت تأثیر تحریمهای بینالمللی کاهش شدید داشته، از مهمترین دلایل ایجاد کسری بودجه در سالهای گذشته بوده است. با توجه به افزایش غیرقابل پیشبینی در برخی هزینههای دولت از جمله هزینههای مربوط به بهداشت و درمان و حمایتهای مالی از برخی کسبوکارها و ابهام در خصوص تحقق درآمدهای مالیاتی به دلیل آسیب دیدن کسبوکارها، داشتن کسری بودجه در سال جاری دور از ذهن نخواهد بود. همچنین بررسی لایحه بودجه سال آینده نشان میدهد، سمت منابع بودجه از محل درآمدهای حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی با بیشبرآورد مواجه بوده و به همین دلیل، داشتن کسری بودجه در سال 1400 نیز بسیار محتمل است.کسری بودجه دولت میتواند تبعاتی مانند برداشتهای دولت از نظام بانکی، برداشت از صندوق توسعه ملی، عدم تحقق پرداختهای عمرانی و در نتیجه آن، تعویق و تأخیر را در اتمام پروژههای عمرانی به همراه داشته باشد و موجب تعمیق رکود تورمی میشود. تعمیق رکود و به دنبال آن، تعطیلی بسیاری از کسبوکارها و افزایش بیکاری، علاوه بر آثار اقتصادی، میتواند تبعات اجتماعی به همراه داشته باشد و حتی تهدیدکننده امنیت ملی کشور باشد. ازاینرو، برای کاهش کسری بودجه و تبعات منفی آن پیشنهادهای زیر ارایه میشود:
1- پرهیز از بیش برآورد درآمدها، 2- حذف یارانه دهکهای پردرآمد، 3- شناسایی فرارهای مالیاتی و 4- توسعه پایههای مالیاتی و تعریف پایههای مالاتی جدید.
کلیدواژهها