ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»
تحلیل مقایسه‌ای وضعیت کنونی و چشم‌انداز صنعت پتروشیمی ایران با کشورهای منطقه
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (تحلیل)
نویسنده
دانش‌آموخته دکتری، اقتصاد نفت و گاز، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
نقش صنعت پتروشیمی در اشتغال‌زایی، خلق ارزش و ارزآوری موجب شده است که این صنعت، جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد ایران داشته باشد. در دو دهه اخیر، سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای در صنعت پتروشیمی صورت گرفته است و هم‌اکنون کشور از حیث ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در جایگاه 2 منطقه بعد از عربستان قرار دارد. کشورمان طرح‌های عظیمی را برای توسعه ظرفیت صنعت پتروشیمی آغاز کرده است. بااین‌حال، چالش‌ها و مشکلات متعددی مانند تحریم‌های آمریکا علیه اقتصاد ایران، کمبود منابع مالی برای توسعه طرح‌ها، مسائل مرتبط با تأمین خوراک پایدار و قیمت‌گذاری‌های غیررقابتی خوراک نیز در این صنعت وجود دارد که عدم مواجهه هوشمندانه با آن‌ها، توسعه این صنعت راهبردی را در مقایسه با دیگر رقبا ازجمله عربستان با چالش جدی مواجه می‌سازد. برخی چالش‌ها مانند تحریم‌ها منشأ بیرونی دارند، اما برای دیگر چالش‌ها و مشکلات یادشده راهکارهایی مانند استفاده حداکثری از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه پتروشیمی، تمرکز بر احداث واحدهای جدید و توسعه واحدهای کنونی برای سرمایه‌گذاری در زنجیره پایین‌دست دارای ارزش‌افزوده بیشتر، قیمت‌گذاری مناسب خوراک و یوتیلیتی در راستای حفظ قدرت رقابت با کشورهای منطقه، سرمایه‌گذاری در میادین گازی برای تأمین خوراک پایدار و نیز استفاده از ظرفیت‌های صندوق توسعه ملی، سیستم بانکی و بازار سرمایه برای رفع تنگناهای مالی شرکت‌های پتروشیمی پیشنهاد می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی (دی 1401). نماگرهای اقتصادی (شماره 108، 3ماهه اول 1401).
- شرکت مشاور سولوشن (آذر 1400). راهبرد کلان سابیک عربستان؛ سرمایه‌گذاری مشترک.
- شرکت ملی صنایع پتروشیمی (اردیبهشت 1401). گزارش عملکرد سال 1400 صنعت پتروشیمی کشور.
- مرکز پژوهش‌های اتاق ایران (دی 1400). گزارش پتروشیمی ایران، فصل چهارم 2021 شامل پیش‌بینی‌های 5ساله تا 2025.
- معاونت هماهنگی و محیط کسب‌و‌کار وزارت صنعت، معدن و تجارت (شهریور 1401). صنعت، معدن و تجارت به روایت آمار و اطلاعات؛ گزارش شماره 91 (عملکرد مقدماتی 4ماهه اول 1041).
- VCM study (آبان 1401). «ناتوانی در مدیریت ناترازی؛ انرژی کالای خصوصی است و نه عمومی».
- VCM study (بهمن 1401). «اوره یا متانول؛ اثر افزایش قیمت گاز طبیعی بر سودآوری عملیاتی».
- Iran Petrochemicals Report | Q1 2023, fitch solutions, 2023.
- SABIC’s ANNUAL REPORT 2010 – 2020.
)